СТАНИСЛАВ КОШКИН ӲНЕРÇӖН ӖÇӖПЕ ПУРНĂÇӖ ÇИНЧЕН

Чăваш кӗнеке издательствинче ӳнерçӗ ӗçӗпе пурнăçне çутатса паракан тепӗр кăларăм тухрӗ. Вăл «Театр – мой мир. Театр – манăн тӗнче. Художник Станислав Кошкин» ятлă кӗнеке-альбом. Раççейри Художниксен союзӗн пайташӗ Станислав Константинович–  пирӗн ентеш. 1948 çулхи сентябрӗн 25-мӗшӗнче Вăрнар районӗнчи Вăрман Кипек ялӗнче çуралса ӳснӗ. Вăл илем тӗнчине туртăнни, ӳкерме юратни мӗн ачаранах сисӗннӗ. Шкулта вӗреннӗ чух пулас художник ялан стена хаçачӗсене илемлетнӗ, картинăсем тунă, карикатурăсем ӳкернӗ. Ашшӗ-амăшӗ ачан пултарулăхне аталантарма тăрăшнă. Шкул хыççăн Станислав Шупашкарти ӳнер училищинче вӗреннӗ, пӗр çулталăк хушши Чăваш патшалăх музыка театрӗнче ӗçленӗ. Çакăн хыççăн унăн малалла вӗренес туртăмӗ татах вăйланнă. Вăл Ленинградри театр, музыка тата кинематографи институтӗнчи театр художникӗсен уйрăмне вӗренме кӗнӗ. 1975 çулта дипломлă çамрăк художника Ленинградри Ленсовет ячӗллӗ театра ӗçе илнӗ.

Пултаруллă та тăрăшуллă художник çинчен часах Раççейри ытти театрсенче те пӗлеççӗ, спектакльсем лартма чӗнме пуçлаççӗ. 1980-мӗш çулсенче вăл Ленинградри, Мускаври, Минскри, Сыктывкарти, Аслă Новгородри, Шупашкарти театрсенче спектакльсене илемлетет. «Тепӗр чух пӗр çӗре самолетпа çитсе спектакле хатӗрлетӗн те премьера пуласса кӗтсе тăмасăрах тепӗр çӗре вӗçсе каймаллаччӗ – унта та кӗçех премьера пулмаллаччӗ», – аса илет художник. Çапах та ытларах вăл Ленинградпа Шупашкарти театрсенче ӗçленӗ. Тăван республикăра вăл вун çичӗ спектакль лартма хутшăннă. К.В.Иванов ячӗллӗ Чăваш патшалăх академи драма театрӗнче, сăмахран, «Телейпе Илем» (И.Петрова), «Тутимӗр» (Я.Ухсай), «Сан ятупа» (П.Афанасьев), «Айтар» (П.Осипов), «Вăрланă хӗр» (Е.Никитин), «Тӗттӗм каç» («Ночная повесть». К.Хоинский), «Хӗвелсӗр» («На дне». М.Горький), «Çын куççулӗ çӗре ӳкмест» («Власть тьмы». Л.Толстой) тата ытти спектакльсене кăларма хутшăннă. Чăваш патшалăх музыка театрӗнче (халӗ Чăваш патшалăх оперăпа балет театрӗ) «Чудесная вышивальщица» (В.Ходяшев, М.Ухсай), «Пугачевщина» (А.Лоцева, М.Юхма) балетсене, «Шывармань» (Ф.Васильев, А.Алга), А.Пушкин юмахӗ тăрăх лартнă «Сказка о мертвой царевне и о семи богатырях» (В.Плешак, Ю.Александров), «Искатели жемчуга» (Ж.Бизе, М.Карре и Э.Кормон) оперăсене илемлетнӗ. Республикăри çамрăксен театрӗнче те ӗçленӗ – «Вăрланă телей» («Украденное счастье». И.Франко), «Юманлăхра çапла пулнă» (Л.Агаков) спектакльсене сцена çине кăларма хутшăннă.

Спектакль ăнăçлăхӗ режиссерпа артистсенчен кăна мар, художникран та нумай килет. Чаршав уçăлсанах чи малтан, геройсем çăвар уçса мӗн те пулин каласа ӗлкӗричченех, эпир ӳнерçӗ ӗçне куратпăр, сцена ăшӗ-чиккине сăнатпăр. Декораци, геройсен тумӗсем, вӗсем усă куракан япаласем ӗç-пуç хăш вăхăтра пулса иртнине, спектакль содержанине (çынсен шухăш-кăмăлӗпе чун-чӗрине те) ăнланма пулăшаççӗ. Шел пулин те, хăш-пӗр спектакльсен декорацийӗсен эскизӗсемпе макечӗсем, костюмӗсем упранса юлайман. Çавăнпа сăнӳкерчӗксем те пулин кӗртсе ӳнерçӗ ӗçне палăртса хăварма тăрăшрăмăр. Кӗнекене пухса-çырса хатӗрленӗ Н.М.Кириллован самаях чăрманма тиврӗ. Тишкерӳллӗ статьясене вырнаçтарнă май çакна асăрхарăмăр: çыракансем художник ӗçне ик-виç йӗркепе асăнса хăварнипех çырлахаççӗ. Çакă вăл унăн ӗçӗ сахал пулни çинчен мар, ӳнерçӗ ӗçне тишкерсе тивӗçлипе хаклама пултаракан специалистсем çукки çинчен калать.

Станислав Кошкин тӗрлӗ темăпа çырнă картинăсем альбомра уйрăм пай йышăнаççӗ. Кӗнеке вӗçӗнче художникăн хӗрӗ Кристина Станиславовна пултарулăхӗ çинчен каласа панă. Вăл та ашшӗ çулӗпех кайнă, Ленинградри (халӗ ӗнтӗ Санкт-Петербург) театр институтӗнчен вӗренсе тухса костюмсемпе ӗçлекен художник пулса тăнă, Санкт-Петербургри В.Ф.Комиссаржевская ячӗллӗ театрта ӗçленӗ. Хальхи вăхăтра вăл çемйипе Мускавра пурăнать, синхронлă ишекенсем валли костюмсем хатӗрлес енӗпе тимлет. Токиори Олимп вăййисенче С.Ромашинăпа С.Колесниченко спортсменкăсем Кристина эскизӗпе хатӗрленӗ костюмсемпе пулнă.

Альбом вӗçӗнче Чăваш Республикин тава тивӗçлӗ художникӗ С.К.Кошкин тӗрлӗ театрсенче илемлетнӗ спектакльсен тата вăл хутшăннă выставкăсен списокӗсене вырнаçтарнă.

Галина АНТОНОВА.

О.Австрийская сăнӳкерчӗкӗ