Тыл ветеранӗ 100 çул тултарчӗ

– Хисеплӗ Александра Пет­ров­на, эсир пурнăçра хури-шуррине нумай курнă. 100 çула çитекенсем пирӗн районта питӗ са­халăн. Эсир паянхи кун та çи­рӗп ăс-тăнлă, сывлăхлă пулнине курма питӗ кăмăллă пире, – терӗ район Ӗçтăвкомӗн ертӳçи юби­ляра саламланă май. Алмаз Мингулов çавăн пекех Александ­ра Петровнăн ячӗпе çырнă РФ Президенчӗн В.В.Путинăн, ТР Раисӗн Р.Н.Миннихановăн саламлă çырăвӗсене вуласа пачӗ, район Ӗçтăвкомӗн ятӗнчен Тав çырăвӗ, чечек çыххи, хаклă парне пачӗ юбиляра тата Тăван çӗршывăн Аслă вăрçинче çӗнтернӗренпе 80 çул çитнине халалланă медальпе чысларӗ.

Александра Трофимовăна çавăн пекех Кивӗ Киремет ял хутлăхӗн пуçлăхӗ Андрей Парфенов, ялти Культура çурчӗн, Хасан Туфан музейӗн ӗçченӗсем те саламларӗç, «Катюша» юрă шăрантарса савăнтарчӗç. Юбиляр пурне те чӗререн тав турӗ, хăй те чăтаймарӗ – юратнă сăввине каласа пачӗ. 

Александра Петровнăн яшлăхӗ вăрçă вăхăтне лекнӗ. Ашшӗне вăрçă пуçлансан пӗр карттус сӗлӗ вăрланă тесе айăпласа арестленӗ. Каялла таврăнайман вăл, Атăл – Дон каналне тунă чух çӗре кӗнӗ. Александра çемьери ачасенчен чи асли пулнă май пӗтӗм йывăрлăх ун çине тиеннӗ – хуçалăхри ӗçсене пурнăçланă, амăшне кӗçӗннисене пăхма пулăшнă. Вăрçă вăхăтӗнче уйрăмах йывăр пулнă. Хӗл тăрш­шӗпе çӗрулмине йăлтах çисе янă, çуркунне вара лартма вăрлăх пулман. Çулла çитӗнсе пыракан хӗр иртен пуçласа каçчен сурăх кӗтӗвӗ кӗтнӗ. Çимелли пит пулманран вăй-халӗ те пӗтсе çитнӗ ӗнтӗ çамрăк хӗрӗн, кунӗпе ывăнса çитсен сурăхсене хăвалама та вăйӗ юлман мӗскӗнӗн. Амăшӗ пӗçернӗ мăян пашалăвӗн тутине халӗ те аван астăвать Александра аппа. Çуркунне кăлармасăр юлнă çӗрулмине пухса та пашалу пӗçернӗ. Çулла çăмăлрах пулнă – тӗрлӗ курăк ӳссех тăнă. Килте ӗне пулнă-ха. Амăшӗ сӗтрен хăйма, унран çу туса Аксăва кайса сутнă. Сутнă укçипе çăкăр пӗçерме çăнăх туяннă. 

Александра ялти шкулта 4 класс пӗтерсен пӗр çул Аксура вӗреннӗ, анчах 6 класс вӗренеймен – 13 çул тултарсан колхозра ӗçлеме пуçланă. Вăрçă вăхăтӗнче ял çыннисен куллен кирлӗ чи ахаль япаласем те – шăрпăк, тăвар, супăнь тавраш – пулман. Вучахра вут сӳнсен кăмака хутас тесе  ял тăрăх çӳресе хӗмленекен кăмрăк шыранă вара. Хăйсем тӗртсе тунă пиртен çӗленӗ тумтирпе çӳренӗ. Пир тӗртесси питӗ кăткăс та чăкăлтăш, хăвăрт пулман ӗç. Тыл ветеранӗ аса илнӗ тăрăх, хăйсем те йывăрпа пурăннă пулсан та май пур таран фронта пулăшма тăрăшнă ял çыннисем – салтаксем валли çăм чăлха çыхнă, вӗсем часрах çӗнтерччӗр  тесе ӗмӗтленнӗ…

1949 çулта çамрăк хӗр фронт­ран таврăннă Николай Трофимова качча тухнă. Мăшăрӗпе пӗрле ултă ача çуратса ӳстернӗ вӗсем, 70 çул ытла пӗрле телейлӗ пурăннă. Паян Александра Петровнăна ачисемпе мăнукӗсем пăхаççӗ – 9 мăнук, 18 кӗçӗн мăнук унăн. 

– Пирӗн анне паян кун та сыв­лăхпа пурăннăшăн çав тери савăнатпăр эпир, – теççӗ ачисем. – Аннепе ларса калаçасси мӗне тăрать! Вăл ӗлӗкхи пурнăç пирки каласа кăтартнине ялан итлеме хавас эпир.  

З.Леонтьева сăнӳкерчӗкӗ.