Паттăр ентеше пуç тайрăмăр

Алексей Чулков 1908 çулхи апрелӗн 30-мӗшӗнче Элкел районне кӗрекен Юхмачи ялӗнче нумай ачаллă хресчен çемйинче çуралнă. Алексей мӗн ачаран ӗçе юратнă, нумай пӗлме тăрăшнă. 1920-мӗш çулсен вӗçӗнче комсомола кӗнӗ, ялти тата районти мероприятисене хастар хутшăннă. 

1929 çулта ăна районтан Мускава рабфака вӗренме янă. Ăна пӗтерсен Алексей Мускаври пединститута вӗренме кӗнӗ. 1933 çулта Хӗрлӗ Çар ретне тăнă. Иртнӗ ӗмӗрӗн 30-мӗш çулӗсенче çамрăксенчен нумайăшӗ авиаципе «чирленӗ». Ăслă, сывлăх енчен çирӗп Алексей Чулков та ыттисенчен юлман. Хăйӗн кăмăлӗ пысăкран ăна пилота вӗренме Луганскри авиаци шкулне янă. 1935 çулта вӗренсе пӗтерсе летчик-инструктор пулса тăрать вăл. 

1939 çулта финн вăрçи пуçлансан фронта янă. 1940 çулхи март уйăхӗччен çапăçусене хутшăннă вăл. Тăван çӗршывăн Аслă вăрçи пуçланнă чух вара Алексей Петрович 17-мӗш инçет авиаци дивизийӗн 751-мӗш полкӗнче службăра тăнă. 1941 çулхи çу вӗçӗнче унăн полкӗ Берлин, Будапешт, Данциг, Кенигсберг, Варшава хулисене бомбăсем пăрахас задание хутшăннă. 

1942 çулхи ноябрӗн 7-мӗшӗнче çар заданийӗнчен таврăннă чух А. Чулков майорăн ИЛ-4 самолетне Орша хули çывăхӗнче тăшман зенитлă артиллерипе персе лектернӗ. Осколоксем лекнипе стрелок-радист вилмеллех аманнă, самолет штурвалне тытса пыракан Чулковпа штурман аманнă. Хытă аманнине пăхмасăрах Алексей Чулков пур вăйран перекен зонăран тухса самолетпа экипажăн пурнăçне çăлса хăварма ăнтăлнă. Анчах та сиенленнӗ самолет летчика итлесшӗнех пулман. Чулков экипажа хăвăрт сикме хушнă, хăй вара çунакан самолета тăшманăн çунтармалли-сӗрмелли хатӗрӗ упранакан склад çинелле илсе кайнă…

Çапăçусене хутшăнса Алексей Чулков 114 хутчен вӗçеве тухнă, вӗсенчен 111-шӗнче — çӗрле. Ăна Хӗрлӗ Ялав, Хӗрлӗ Çăлтăр орденӗсемпе, икӗ Ленин орденӗпе наградăланă. СССР Верховнăй Совечӗн Президиумӗн 1942 çулхи декабрӗн 31-мӗшӗнче тухнă Указӗпе паттăрлăхӗшӗн Совет Союзӗн Геройӗ ятне панă. 

Паттăр ентешӗн ятне упрас, асра тытас тӗллевпе Элкел районӗнчи Юхмачи ялӗнче Алексей Чулковăн палăкне лартнă. Мускаври, Калугăри мемориал комплексӗсенче те унăн ятне ӗмӗрлӗхе çырса хунă. Пасарлă Матакри Геройсен паркӗнче те Алексей Чулковăн стели пур. Владимир облаçӗнчи Карабаново хулинче пирӗн ентеш ячӗпе урам пур, хăйӗн тăван Юхмачи ялӗнчи шкул та А. П. Чулков ячӗпе хисепленет. 

Эпир, Тутарстанра пурăнакан Афган вăрçин ветеранӗсем — Фанур Гатауллин, Расих Залялов, Петр Чулков тата Иван Дулатов — нумай пулмасть Юхмачине çитсе паттăр ентешӗмӗрӗн палăкне пуç тайрăмăр. 

Расих ЗАЛЯЛОВ,
Афган вăрçин ветеранӗ.
Автор сăнӳкерчӗкӗ.